Mind map - Marianne Fortuin

Het begint met een idee: een mind map, waarop ik al associërend een beeld schets van de wereld en de mensheid. Enthousiast teken ik bladzijden vol wolkjes, verbind links en rechts, spring van goud naar koorts, van ontdekkingsreiziger naar slavenhandel, van creatief kunstsnijwerk naar de smokkel van ivoor en het afschieten van bedreigde diersoorten, van kunst scheppen naar kunst roven.

Na verloop van tijd voel ik hoe mijn optimisme wordt weggezogen. Het zwart wordt zwarter, de ellende dieper, het menselijk leervermogen nietiger en alle vermeende of werkelijke glans van al die gouden tijden verbleekt tot wat schimmige vlekken. Sommige woorden springen me vanaf het papier tegemoet: tekort, macht, onderdrukking, misbruik. Hoe ik ook probeer de balans tussen schoonheid en hebzucht in evenwicht te brengen, ik voel hoe ik steeds verder wegzak in een moeras van hopeloosheid en verdriet. Bestaat er dan nog steeds geen licht zonder schaduw, geen dag zonder nacht, geen goed zonder kwaad? En hoe zit het eigenlijk met mijn gouden tijden? In het zwart van mijn bladzijden zitten schaamte, schuldgevoel, berouw en spijt als ratten in een val.

Als de fysieke pijn van dit alles me de adem beneemt, vecht ik me los uit het drijfzand van mijn zelfgecreëerde moeras. Ik ga op weg naar de uitkijktoren en eenmaal boven kan ik mijn ogen niet geloven. Tot aan de einder strekt zich een lange, kronkelige weg uit, met duizenden zijpaden, rustplaatsen en herbergen. Kruispunten vermelden belangrijke perioden uit onze geschiedenis, die teruggaat tot de oerknal. Op neonborden worden heugelijke feiten helder: ontdekkingen als penicilline, de boekdrukkunst, de wetenschappen en inzichten die ons uit de donkere Middeleeuwen sleepten, maar ook bezielde en bezielende mensen zoals Florence Nightingale, Mahatma Gandhi, Martin Luther King en Nelson Mandela komen voorbij. Na een lang stuk, met hetzelfde inktzwart van mijn mind map, zie ik een even lange periode van licht- en luchtigheid. Nog langer geleden lijkt het weer donkerder te worden. Dit patroon herhaalt zich schijnbaar eindeloos.

 

Ik zie de weg die ik heb afgelegd. Vol goede moed begonnen. Ik sloeg zijpaden in, rustte uit als het even niet meer ging en vervolgde dan mijn weg. Wat een moeite allemaal, en waarvoor? Ervaringen uit het verleden bieden blijkbaar geen garantie op verbetering voor de toekomst. Licht en schaduw bevechten elkaar nog steeds, en het lijkt of de strijd steeds heviger wordt.

Moeder Aarde zucht en kreunt. Ze probeert met overstromingen het bloed van eeuwen weg te wassen en met vulkanische erupties het leed uit het collectieve geheugen te branden. Orkanen razen, sluiers verdwijnen, waardoor alle menselijke tekortkomingen zichtbaar worden. In de gedigitaliseerde wereld kijkt iedereen overal mee. Niets blijft verborgen. Groot leed of intens onrecht krijgen via mobiele netwerken en sociale media bliksemsnel aandacht; spontane actie volgt. Keert het tij dan toch?

Ik draai me om naar de toekomst en zie een waaier aan prachtige kleuren, van pasteltinten tot fel oranje, blauw, geel en paars. Vermengd met gouden en zilveren draden ontrolt zich een prachtig, schitterend en oogverblindend weefsel. In een grote, heldere ruimte zie ik allerlei mensen. Ze lachen en omhelzen elkaar, er wordt gewerkt maar ook gedanst, er klinkt muziek, er is van alles ruim voldoende. Men speelt het leven. De klem rond mijn hart valt in stukken uiteen, de steen op mijn maag lost op. Aarzelend zet ik een stap op dit onbekende pad. Kan dit allemaal waar zijn?

 

Onmiddellijk komen er mensen naar me toe, die me allerhartelijkst in hun kring opnemen. Ik kijk nog één keer om naar hoe het was. Als de avond valt, gaat mijn blik naar boven, waar aan de diepblauwe hemel een sterrenbeeld zichtbaar wordt: Aquarius. Met een zucht van verlichting meng ik me in het feestgewoel.